1930-1939 Dönemi

1931 Yılı Türk Pulları

1931 – 1 Kuruş /1½ Kuruş Sürşarjlı Posta


İsfila nr.1255 – Pulko nr.1085 – Michel nr.935 – Scott nr.727 – Pulhan nr.1062
Dantel: [12]

Yine bir Londra pulu üzeri sürşarj var sırada; fakat bu sefer Beşinci Londra Serisinden ve 1 ½ kuruş valörlü (Pulko nr.1044 – İsfila nr.1214). 1 Nisan 1931 târihinde tedavüle çıkan pulun özelliği, uluslararası filateli terimlerine göre gerçek sürşarj niteliğinde olmasıdır; yani overprint özelliği taşımıyor. Pulun 1 ½ kuruşluk değeri 1 kuruşa düşürülmüştür.

Bu sürşarjın sebebini Pulhan, bayram arefesinde 1 kuruşluk pula duyulan acil ihtiyaç olarak izâh etmiştir. [1] 1 ½ kuruşluk pulun tarifeye (muhtemel ki bayram tebrik kartları târifesine) uymaması sebebiyle, Posta İdaresi pulun değerini kırmızı sürşarj ile 1 kuruşa indirmiştir.

Bu pulumuz 31-12-1950 târihine kadar tedavülde kalmış ve mesai bitimiyle kullanım süresi sona ermiştir.

________________________________

Dipnotlar

[1] PULHAN, 1973, s.290.


1931 – İkinci Balkan Konferansı Hatıra Pulları


İsfila nr.1256-1264 – Pulko nr.1086-1094 – Michel nr.936-944 – Scott nr.728-736 – Pulhan nr.1063-1071
Dantel: [11¾] – Tiraj: 300.000

20 – 26 Ekim 1931 târihleri arasında İstanbul’da ikincisi düzenlenen Balkan Konferansı hatırasına tedavüle çıkartılmış olan ve 9 puldan meydana gelen serimizdir. Londra’da Bradbury, Wilkinson Co. Matbaası tarafından 100’lük tabakalar hâlinde basılan serinin tirajı 300.000 adettir. Çelik gravür baskı tekniği (taydus baskı usulü) kullanılmıştır. [1]

Hatıra pullarının basımı Konferans Hazırlık heyetinin girişimi üzerine gerçekleşmiştir. Pulların tasarımı son derece anlamlıdır. Balkan haritası üzerinde yükselen ve “barışı temsil eden bir zeytin ağacı” figürü bulunmaktadır. Zeytin ağacının kökleri ise konferansa katılan ve Balkan Birliğini oluşturan ülkelerin başkentlerine doğru uzanmaktadır. [2] Fakat ne tesadüftür ki; Balkan konferansı neticesinde 1934 yılında kurulan Balkan Antantına Türkiye’nin de yer aldığı sadece dört ülke iştirak etmiştir. Sanki o günün habercisi gibi ağacın da dört dalı vardır. Yani altı ülkenin girişimiyle (altı kök) başlayan konferanslar dizisi dört ülkenin (dört dal) kurduğu pakt ile neticelenmiştir.

Söz konusu hatıra serisi konferansın ilk günü satışa sunulması plânlanmıştır. Dönemin Posta, Telgraf ve Telefon Umum Müdürü Fahri Bey bu pullarla ilgili bir açıklama yapmış ve şunları söylemiştir: (metinlerde geçen bazı kelimelerin günümüz Türkçesindeki karşılıkları dipnotların hemen altında verilmiştir) “Yeni posta pulları iki nevidir. Biri Londra’da, diğeri de burada Damga matbaasında tabedilmekte olan pullardır (…) Londra’da basılan pullar, önümüzdeki ay zarfında toplanacak İkinci Balkan Konferansı hâtırası olarak tabedilmektedir. Bu pullar nefis bir resimle müzeyyendir. Bu resim Balkan ittihadını teşkil eden devletlerin makarrı idarelerine doğru kökleri uzanmış bir zeytin ağacını göstermektedir ki alâmeti sûlhu irae etmesi itibarile tercih olunmuştur. Pulların adedi beş milyondur. Konferansın başlangıç günü mevkii tedavüle konacaktır…”. [3] Haberde bahsi geçen beş milyon adet pul seriyi oluşturan dokuz parça pulun toplam tirajını vermektedir. Nitekim Pulhan ve İsfila kataloglarında yer alan bilgilere göre 2½, 4, 30, 50 ve 100 kuruşluk pullardan 300’er bin; 7½ ve 12 kuruşluk pullardan 500’er bin; 12½ kuruşluk pul için bir milyon ve nihayet 6 kuruşluk pul için de bir buçuk milyon adet baskı sipariş edilmiş ve toplamda beş milyon adet toplam tiraja ulaşılmıştır. [4]

Fakat ilginçtir ki pullar gümrük muamelelerine takılmış ve ülkeye girişi üç dört gün gecikmiştir. Bu aksaklık 26 Eylül 1931 târihli Cumhuriyet gazetesinin “Balkan Pulları” başlıklı haberinde “Pulların Londra’dan geldiği ancak gümrük muameleleri henüz ikmâl edilemediği için, pulların gümrükten çıkarılamadığı ve bir iki güne kadar gümrükten çıkarılacak pulların tâdat ve tessellüm olunacağı” şeklinde bildirilmekteydi. [5]

1 Ekim 1931 Târihli Hakimiyeti Milliye Gazetesi ise pulların ülkeye girdiğini şu haberle okuyucularına duyurmuştur: “Balkan Konferansı esnasında tedâvüle çıkarılacak olan yeni posta pulları kâmilen gelmiştir. Muhtelif kıtalarda ve dokuz renkte olan pullar 5 milyon tanedir.” [6]

Söz konusu pullar on dokuz sene süresince posta hizmetlerinde geçerliliğini korumuş ve 31-12-1950 târihi itibariyle tedavülden kaldırılmıştır.[7]

Konferansın filateli açısından bazı neticeleri de olmuştur. Bu bağlamda, Münakâlat (Ulaştırma) Komisyonu, Balkan ülkeleri arasında bir Posta Birliği Oluşturulması yönünde görüş bildirmiştir. Yapılan toplantının ardından Balkan ülkeleri arasındaki posta ücretlerinde yüzde 25 indirim yapılmasına ve Enterbalkanik (Balkan ülkeleri içerisinde geçerli olacak) bir pul kabul edilmesine karar verilmiştir. Genel Sekreterin bu konuyla ilgili Konferans Meclisi üyelerine okuduğu karar şöyledir:[8]

“Posta telgraf ve telefon ittihadı için altı Balkan hükûmetinin kabulüne muallak olarak bir mukavele projesi ve yüzde 20-30 tenzilatlı yeknesak bir tarife tanzimi ve Balkan posta ittihadı işâretini hâvi bir posta pulu ihdası konularını tetkik etmek üzere bir tâlî komisyon teşkili”[ne karar verilmiştir].

***

Balkan Konferansları ve Balkan Antantı Hakkında

Tarıma dayalı ekonomisi olan Balkan devletleri, etkilendikleri 1929 krizinden kurtulmak için ortak hareket etmek zorunluluğu hissetmişlerdir. Türkiye bu hareketi kuvvetle destekleyen devlet olmuştur. Yunanistan tarafından da desteklenen bu hareket, her iki ülkenin kararlı tutumu ile ilk adımını atmış ve 5 Ekim 1930’da Atina’da Birinci Balkan Konferansı toplanmıştır. [9] Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan temsilcilerinin katıldığı ilk konferansta, Balkan devletleri ekonomik bağımlılıktan kurtulmak için kendi aralarında ekonomik ve ticarî işbirliği yapmayı kararlaştırmışlardır.

Hatıra serisine konu olan İkinci Balkan Konferansı ise 20-26 Ekim 1931’de İstanbul’da toplanmış; ekonomik, kültürel ve teknik konular ele alınarak yakınlaşma sağlanmaya çalışılmıştır. Bu ikinci toplantıda, Balkan Paktı’na yönelik tutumlar hemen hemen belli olmuştur. Türkiye ve Yunanistan ortak hareket ederken; Yugoslavya ile Romanya, güvenliklerini koruma amacıyla bu paktın en ateşli savunucusu olmuşlardır. Bu dört ülke çok çaba gösterirlerken, revizyonist dış politika işaretleri veren Bulgaristan ve İtalya’nın etkisinde kalan Arnavutluk, bu pakt fikrine mesafeli durmuşlardır. Üçüncüsü, 23-26 Ekim 1932’de Bükreş’te; Dördüncü ve son konferans 5-11 Kasım 1933’te Selanik’te toplanmış ve 1934’te Belgrat’ta bir araya gelen Yugoslavya, Yunanistan, Türkiye ve Romanya dış işleri bakanlarının hazırlamış olduğu Balkan Antantı 9 Şubat 1934’te Atina’da imzalanmıştır. [10] İtalya’nın tesirinde kalan Arnavutluk ile komşu ülkelerin topraklarında hak iddia eden Bulgaristan’ın dâhil olmadığı pakt, katılımcı dört devletin Balkan sınırlarını karşılıklı olarak garanti altına alıyor ve ekonomik işbirliğini öngörüyordu.

II. Dünya Savaşı’ndan sonra yeni dengelerin kurulması ile Balkan Antantı geçerliliğini kaybetmiştir. [11]

________________________________

Dipnotlar

[1] PULHAN, 1973, s.291.
[2] AKANDERE, Osman; “20-26 Ekim 1931 Târihlerinde İstanbul’da Toplanan İkinci Balkan Konferansı ve Sonuçları” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:14, Güz:2004, s.257.
[3] Cumhuriyet, 22 Eylül 1931, Nr.2650’den aktaran Akandere, s.257 dn.
[4] İsfila, 2009, s.162; Pulhan, 1973, s.291.
[5] Cumhuriyet, “Balkan Pulları”, 26 Eylül 1931, Nr.2656’dan aktaran Akandere, s.257 dn.
[6] Hakimiyeti Milliye, 1 Teşrinievvel 1931, Nr.3669’dan aktaran Akandere, s.257 dn.
[7] PULHAN, 1973, s.291.
[8] AKANDERE, a.g.m., ss.277 ve 279.
[9] http://www.balkanpazar.org/siyasi_birlik_girisimleri.htm
[10] BALKAYA, Sabri; “Basınımıza Yansıdığı Şekliyle Balkan Antantı Sürecinde Türkiye ve Bulgaristan” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 60, Cilt: XX, Kasım: 2004. Makale için bkz: http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=115
[11] http://tr.wikipedia.org/wiki/Balkan_Antantı

Gazete metinlerinde geçen bazı kelimelerin günümüz Türkçesindeki karşılıkları
hâvi: içine alan içinde bulunduran.
ikmâl edilememek: eksikliklerin tamamlanamaması.
irae etmek: göstermek, yol göstermek, bildirmek.
ittihad: (ittihat) birleşme.
makarr-ı idare: hükûmet merkezi (başkent).
müzeyyendir: bezenmiştir.
tâdat etmek: saymak, sayım işlemi.
tesellüm: teslim edilen bir şeyi alma.


1931/1932 – Birinci Atatürk Serisi (ince mat kâğıt)


İsfila nr.1265-1283 – Pulko nr.1095-1113 – Michel nr.945 x-963 x – Scott nr.737-757 – Pulhan nr.1072-1090
Dantel: [11½]

açıklamalar girecek