FAM 18-74/ İstanbul – Calcutta, FAM 18-75A/ Calcutta – İstanbul İlk Uçuşu
29 Haziran 1947
İstanbul – Calcutta (Hindistan) İlk Uçuşu
FAM 18-74 (Round the World)
Pan American Airways
Lockheed Super Constellation
Calcutta uçuşlarıyla birlikte Trans-Atlantic seferlerinin yerini Round-the-World (dünya turu) seferleri almıştır. Karşılıklı yapılan her iki uçuşun da pilotu Olaf S. Abrahamsen’dir. Bu uçuş New York’tan başlamış, Gander, Limerick, Londra ve İstanbul duraklarından sonra Calcutta’ya varmış; sonra tekrar Calcutta’dan kalkan uçak, İstanbul, Londra, Limerick, Gander güzergâhını izleyip New York’a ulaşmış ve turunu tamamlamıştır. Bu zarf uçuşun İstanbul – Calcutta (Kalküta) ayağına ilişkindir. Zarfta 75 kuruş değerinde pul kullanılmıştır. Zarfın ön yüzünde 29.6.1947 İstanbul çıkış damgası, arka yüzünde ise 1.7.1947 Calcutta varış damgası yer almaktadır. Bu zarf, uçağın güzergâhını takip edip New York’a kadar uçuşuna devam etmiştir. Nitekim zarfın arka yüzünde 4.7.1947 tarihli New York varış damgası da bulunmaktadır.
Bu zarfın içerisinde tıpkı diğer zarflarda olduğu gibi PanAm uçuş tanıtım kartı yer almaktadır. Ancak bu uçuşta kullanılan ve zarfla aynı ebatta olan kart diğerlerinden farklı olarak beyaz değil sarı renklidir.
Zarfta bir tanıtım broşürü kartı daha bulunmaktadır. Bu kart -faaliyetleri günümüzde de devam eden- Inter American Safety Council, Inc. tarafından Pan American Airways’e verilen “1946 Yılı Havacılık Güvenliği Ödülü” nün bir nüshasıdır. Tüm zarflara havayolu şirketinin aldığı bu ödülün zarf ebatında küçültülmüş bir örneği eklenmiştir. Pan American şirketine verilen ödülde şöyle yazmaktadır: “Pan American Airways, 48.440 mil uçuş ağında, ölümcül bir yolcu ve mürettebat kazasına yol açmaksızın toplam 43.878.591 mil uçuş ve 760.238.654 yolcu mili yaptığı için 1946 yılı Havacılık Güvenliği ödülüne lâyık görülmüştür.” Metinde geçen yolcu mili kavramı yolcu sayısının uçuş mesafesiyle çarpımı sonucunda bulunan havacılık endüstrisine ait metrik bir kavramdır. Örneğin 100 yolculu bir uçak eğer 250 mil uçmuşsa, 25.000 yolcu mili üretilmiş demektir.
48.440 mil: 77.959 km; 43.878.591 mil: 70.615.747 km’dir.
1 Temmuz 1947
Calcutta – İstanbul İlk Uçuşu
FAM 18-75A (Round the World)
Pan American Airways
Lockheed Super Constellation
Yukarıda bahsi geçen FAM 18-74 kodlu uçuşun, FAM 18-75A kodlu dönüş uçuşunda taşınan zarf, Kalküta’dan yolculuğuna başlamış ve İstanbul’a ulaştıktan sonra Londra, Limerick, Gander, New York güzergâhını izlemiştir. Zarfın arka yüzünde New York varış damgası olmamakla birlikte bu zarfın New York’a değin uçtuğunu düşünüyoruz. Zarfın arka yüzündeki İstanbul damgasının da havalimanında vurulan damga olduğunu düşünmekteyiz. Arka yüzdeki İstanbul damgalarına baktığımızda iki farklı tarihli varış damgası görülmektedir. Damgalardan biri 3.7.1947, diğeri 8.7.1947 tarihlidir. Burada iki ihtimâl ortaya çıkmaktadır: Ya zarfa önce yanlışlıkla 8.7.1947 damgası vurulmuş sonra damgadaki tarih düzeltilip 3.7.1947 tarihli damga vurulmuştur veya zarf önce İstanbul havalimanına giriş yapmış ve 3.7.1947 tarihli varış damgası vurulmuş daha sonra zarf(lar) tekrar uçağa yüklenip New York’a uçmuş, 4.7.1947 tarihinde New York’a ulaşmış (bir önceki İstanbul – Calcutta zarfındaki damgadan biliyoruz ki bu uçak 4.7.1947 tarihinde New York’a ulaşmıştır) ardından yine aynı hat üzerinden İstanbul’a uçmuş ve ikinci kez (8.7.1947 tarihiyle) İstanbul varış damgası vurulmuş olabilir.
FAM 18 uçuşlarında kullanılan Lockheed model uçaklardan biri de L-649 Constellation‘dur. L-049’dan farklı olarak boş ağırlığı 24.950 kg, azami kalkış ağırlığı 42.640 kg, motor sistemi 4 x Wright R-3350-749C18BD radyal (4 x 2.500 hp) seyir hızı 526,26 km/s ve azamî uçuş yüksekliği 7.450 m’dir.
________________________________
[*] Yazı görselindeki uçak: Lockheed L-649 Constellation http://www.edcoatescollection.com/ac3/Airline/Eastern%20Air%20Lines%20Lockheed%20L-649%20Constellation.html