1930-1939 Dönemi

1933 Yılı Türk Pulları

1933/1940 – İkinci Atatürk Serisi (Kalın Parlak Kâğıt)


İsfila nr.1284-1302 – Pulko nr.1114-1132 – Michel nr.945 y-963 y – Scott (katalog dışı) – Pulhan nr.1091-1109
Dantel: [11¾ x 12]

Damga Matbaası baskısı Atatürk pullarının ikinci serisi, 1933 ve 1940 yılları arasında tedavüle çıkan ve üzerinde Atatürk profili bulunan posta pullarından oluşmaktadır. “İkinci Ata” olarak adlandırılan seri  19 farklı valörden meydana gelmektedir. 1931 yılında tedavüle çıkan ve  Birinci Ata olarak adlandırılan seri ince mat kâğıda basılmıştır. İkinci Ata olarak adlandırılan 1933 tarihli seri ise kalın parlak kâğıda uygulanmıştır.

Serinin 10, 15, 25, 100, 200 ve 250 kuruşluk valörleri 1937 yılından sonra tedavüle çıkmıştır. Yüksek valörlülerin kullanıma geç sunulmasının sebebi, 1931 yılında tedavüle çıkan Birinci Ata serisinin bu valörlerinin henüz daha tüketilmemiş olmasıdır. Zaten ikinci serinin tedavüle çıkış sebebi de birinci serinin düşük valörlü pullarının posta işlemlerinde eritilmiş olması ve yenilerine ihtiyaç duyulmasıdır. [1] Serinin nominal değeri tıpkı Birinci Ata serisinde olduğu gibi 703 kuruş 10 paradır. Damga Matbaası basım sırasında gerekli titizliği göstermediği için seride yer alan pulların çeşitli renk farklılıkları bulunmaktadır. Klişelerde ve sayfa planşlarında milimetrik hatalar söz konusudur. Pulların dantelleri dâhi makina ile değil bir zımba makinesi ile açılmıştır. Bu bakımdan dantel ölçülerinde sorun olduğu ifade edilmektedir. [2]

Seriyi meydana getiren 19 pul Birinci Ata serisi ile aynı valörlere ve hatta hemen hemen aynı renklere sahip olduğu için birbirlerine karıştırılması ihtimâli vardır. Fakat kağıt farklılığı ve kâğıt farklılığından kaynaklanan, baskının mat ve parlak oluşu gibi hususlar bu iki seriyi birbirinden ayırt etme konusunda yardımcı olmaktadır.

Birinci Ata serisi normal posta pulları için kullanılan kâğıda basılmıştır, bu bakımdan pulların renkler mattır ve kâğıt incedir. İkinci seri ise Damga Matbaasının avrupadan damga pulları için ithâl ettiği (posta pulları için hiç uygun olmayan) parlak ve kalın bir kâğıda basılmıştır. Bu özelliğinden dolayı ikinci Ata serisinde yer alan pullar daha parlak ve açık renklidir. [3] İki seri karşılaştırıldığında bu farklılık çok belirgin bir şekilde karşımıza çıkmaktadır.

4, 15 ve 25 Kuruşluk Pulların 1944 Baskıları

İkinci ata serisinin 4, 15 ve 25 kuruşluk pullarından 1944 yılında ihtiyaç üzerine tekrar basılmıştır. 4 kuruşluk pul iki tiptir. 4 rakamı büyük ve küçük ebatta basılmıştır. Pulko kataloğunda yer almayan bu pullara Pulhan ve İsfila kataloğu yer vermektedir. 2009 kataloğunda [4] bu pullara yer vermekle beraber nasıl ayırt edileceğine dair hiç bir açıklama yapmayan İsfila, 2016 kataloğunda 1944 baskısının ayrıntılarına kısmen de olsa yer vermiştir.[5]

Aşağıdaki resimler bu pullara aittir. (Koleksiyonumuzda 4 kuruşluk pulun sadece küçük ebat rakamlısı bulunmaktadır).

Yukarıda yer alan 1944 baskısı pulların İkinci Ata serisindeki aynı valörlü pullara göre bazı ölçü farklılıkları bulunmaktadır.

Bunlardan birincisi pullar yatay per olduğu takdirde, dikey çerçeveler arasındaki mesafeye bakılarak ölçülebilecek bir farklılıktır. İkinci Ata serisi 15 ve 25 kuruşluk pullar per hâlinde iken iki pulun dikey çerçeveleri arasındaki mesafe 2 mm; 1944 baskısında bu mesafe 3 mm’dir.[6]

Pullar arasındaki bir diğer farklılık da dantel ölçüsünde ortaya çıkmaktadır. Söz konusu dantel farklığı aşağıdaki resimlerde yer almaktadır.

15 Kuruşluk Pulların Mukayesesi

Aşağıdaki resimde soldaki pul İkinci Ata serisine, sağdaki pul ise 1944 baskısına aittir. Pulların dikey kesimdeki dantelleri arasındaki fark belirgindir. Pulların en alttaki ilk dantellerini eşit mesafede yanyana getirdiğimiz takdirde danteller arasındaki farklılık yukarı çıktıkça artmaktadır. Çünkü İkinci Ata 15 kuruşluk pulun dantel ölçüsü [12] iken, 1944 baskısı 15 kuruşluk pulun dantel ölçüsü [11½]’dir. [7]

Aynı pulların kısa kenar dantel ölçüleri: Aşağıdaki resimde üstteki pul İkinci Ata serisine aittir, alttaki pul ise 1944 baskısıdır. Her ikisinin de kısa kenar dantel ölçüleri eşittir. Şu durumda İkinci Ata 15 kuruş ile 1944 baskısı 15 kuruşun dantel ölçüleri: uzun kenarda farklı, kısa kenarda aynıdır.

25 Kuruşluk Pulların Mukayesesi

25 kuruşluk pullar da, 15 kuruş pullardaki özelliği göstermektedir. Aşağıdaki ilk resimde soldaki pul İkinci Ata, sağdaki ise 1944 baskısı 25 kuruş puldur. Uzun kenar dantel ölçüleri birbirinden farklıdır.

Buna karşın kısa kenar ölçüleri aynıdır. Üstteki pul İkinci Ata, Alttaki pul ise 1944 baskısıdır.

4 Kuruşluk Pulların Mukayesesi

Dört kuruşluk pullarda biraz daha çeşitlilik söz konusu. Yukarıdakine benzer dantel farklılığının yanısıra renk farklılığı da bulunmaktadır.
İkinci Ata 4 kuruşluk pul arduvaz siyah [8] ve koyu gri [9] şeklinde tanımlanmıştır.
1944 baskısı 4 kuruşluk pul ise grisiyah’dır.[10]

Diğer pullarda olduğu gibi dantel farklılığı yine mevcuttur. Soldaki pul İkinci Ata 4 kuruş, sağdaki pul ise 1944 baskısı 4 kuruştur.

Kısa kenar dantelleri aynıdır. Üstteki pul İkinci Ata 4 kuruş, alttaki pul ise 1944 baskısı 4 kuruştur.

4 kuruşluk pullardaki son farklılık ise 4 rakamında karşımıza çıkar. 1944 baskısında bir de büyük ebat rakamlı 4 kuruşluk pul yer almaktadır. Bu pul koleksiyonumuzda olmadığı için burada sergileyememekteyiz.

İkinci Ata ve 1944 baskısı 4, 15 ve 25 kuruşluk pullar arasında ortaya çıkan farklılıkları özetlemek gerekirse;

4 kuruşluk pulda

  • Renk farklılığı
  • Uzun kenar dantel farklılığı
  • Küçük ebatlı 4 rakamının yanısıra büyük ebatlı 4 rakamı
15 ve 25 Kuruşluk pulda
  • Çerçeveler arası mesafe farklılığı (İkinci Ata 2 mm, 1944 baskısı 3 mm)
  • Uzun kenar dantel farklılığı bulunmaktadır.

________________________________

Dipnotlar

[1] PULHAN, (1937), s.163.
[2] Bkz.GÜNSELİ, Kâmuran; “Damga Matbaası Baskısı Atatürk Pulları” (Ocak 1977) ss.68-70
[3] PULHAN, (1973), s.293-94.
[4] İsfila, 2009, s.202.
[5] İsfila, 2015, s.193.
[6] Bu farklılığın resmedilmiş hâli için bkz.PULHAN, 1973, s.294.
[7] PULHAN, (1973), s.293 ve 294.
[8] İsfila, 2015, s.168.
[9] PULHAN, (1973), s.293.
[10] PULHAN, (1973), s.294.

1933 – Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Hatıra Pulları


 

İsfila nr.1303-1309 – Pulko nr.1133-1139 – Michel nr.964-970 – Scott nr. 758-764 – Pulhan nr.1110-1116
Dantel: [10]

açıklamalar girecek