10 Eylül 1955 – Türkiye’de Telekomünikasyonun 100’üncü Yıldönümü
10 Eylül 1955 – Türkiye’de Telekomünikasyonun 100’üncü Yıldönümü
İsfila nr.1840-1843 – Pulko nr.1697-1700 – Michel nr.1436-1439 – Scott nr.1167-1170 – Pulhan nr.1629-1632
İsfila FDC nr.25
Serinin tirajı 100.000 adettir (İsfila, 2016:220). İlk gün tarihli özel posta damgası ile İstanbul Posta merkezinde 6.130 seri damgalanmıştır (Pulhan, 1973:403). Kamer zarfının tirajı 300 adettir (Kamer, 1969:43). Kamer zarfının tasarımında telgraf makinesi ve bu iletişimi sağlayan altyapı görsel olarak kullanılmıştır. PTT logolu zarfın klâsik tasarımı da bu temaya uygun düşmüştür.
Türkiye’de Telekomünikasyon
İlk telgraf makinesinin Türkiye’ye gelişi, yeniliklere açık bir padişah olan Abdülmecid (1823-1861) zamanına değin uzanır. Abdülmecid padişah olduktan (1839) birkaç yıl sonra Washington-Baltimore arasındaki ilk telgraf haberleşmesini gerçekleştiren Samuel F.B. Morse’u icadından dolayı kutlayarak, kendisine bir de murassa nişan göndermiştir (1843). Abdülmecid Morse’a madalya veren ilk devlet başkanıdır. Ardından maden okulu kurmak için 1847 yılında Türkiye’ye çağrılan amerikalı Prof. J. Lawrence Smith, yanında getirdiği telgraf takımını Beylerbeyi Sarayı’nda çalıştırarak Abdülmecit’e gösterir. Sonuçtan memnun kalan padişah, denemeyi bir de hükûmet ileri gelenlerinin huzurunda tekrarlatarak, sistemin ülkemizde yaygınlaştırılmasını buyurur. 15 Eylül 1855’de İstanbul-Edirne-Şumnu hattının açılışı yapılır. [1] Böylece, 1843 yılında telgrafın icadını müteakip 11 yıl sonra Türkiye’de de telgraf hizmeti başlamış, bu hizmeti disipline etmek üzere 1855 yılında Posta Nazırlığından ayrı bir de Telgraf Müdürlüğü kurulmuştur. [2] 1860 yılında İstanbul-Ankara telgraf hattı açılır, 1861 yılında ise bu hat Kerkük’e kadar uzatılmıştır. Bunu kara ve denizden diğer devletlerin hatlarıyla yapılan bağlantılar izler. Sonra on-onbeş yıl içinde başkent İstanbul, Anadolu ve Rumeli’deki belli başlı yerleşim alanlarının yanı sıra Basra, Yemen, Bağdat, Bingazi ve Mısır’ı da kapsayan geniş bir haberleşme ağına kavuşur. Ülkemiz 1865 yılında Uluslararası Telekomünikasyon Birliği kurucu üyesi olmuştur. İlk telsiz telgraf 1906 yılında Trablusgarp’ta, 1917 yılında İstanbul’da hizmete verilmiştir. [3]
Telgraf haberleşmesinin yaygınlaşması, bu alanda görev alacak meslek memurlarının yetiştirilmesi sorununu gündeme getirmiştir. 2 Ocak 1861’de Gülhane parkı karşısında Fûnunu Telgirafiye mektebi adı verilen meslek okulu açılmıştır. 1869 yılında dışarıdan getirtilen aygıtları ve araç-gereçleri üretmek, bunların bakım onarımını yapmak amacıyla telgraf fabrikası hizmete girmiştir. Böylece dışa bağımlılık önemli ölçüde ortadan kaldırılmıştır. 1870 Yılında ise dönemin telgraf müdürü İzzettin Efendi, mors abecesini Türkçe haberleşmeyi kolaylaştıracak şekilde yeniden düzenlemiştir. [4]
________________________________
[1] Büyük Larousse, “Telgraf“, cilt.22, s.11391-92.
[2] Wikizero, “PTT” ; “Posta ve Telgraf Nezâreti” (erişim tarihi 25.01.2018)
[3] Reşat Alşan, “Cumhuriyetin Kuruluşu ve İlk Onbeş Yılında PTT İşletmesi” T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 17, Mart 1990, s.392. (pdf erişim tarihi: 25.01.2018)
[4] Büyük Larousse, a.g. madde.