Türkiye Uçak Postası

Uçak Postası 1924

10 Ekim 1924

Postes Aeriennes

İstanbul – Charleroi (Belçika), Belgrad Aktarmalı Uçuşu

CFRNA (Compaigne Franco-Roumaine de Navigation Aérienne)

Zarf İstanbul’dan Belgrad aktarmalı, Belçika’nın Valonya bölgesinde, Hainaut ilinde “Sambre” nehri üzerinde konumlanmış bir şehir olan Charleroi’ye gönderilmiştir. Arka yüzünde varış damgası yer almayan zarf üzerinde 15 kuruş İkinci Ayyıldız pulu yer almaktadır. Zarfın ön yüzünde ve arka yüzünde Postes Aeriennes çıkış ve kontrol  damgaları yer almaktadır.

Postes Aeriennes Türkiye Cumhuriyeti’nin erken döneminde yapılan hava postası taşımalarına verilen isimdir. [1] I. Dünya savaşının ardından artık kullanılmayan savaş uçakları, posta taşımacılığına yönlendirilmiş ve uzak mesafelere posta taşımacılığı bu uçaklarla yapılmaya başlanmıştır. Dünyada uçak postalarının 1919 yıllarında düzenli bir şekilde çalışmaya başladığı bilinmektedir. [2] Bu dönemde kurulan hava postası taşıma şirketleri ülkemiz postalarını taşımak için Osmanlı Posta İdaresine başvuruda bulunmuştur. Posta idaremiz bu şirketlerden CFRNA ile anlaşma yapmış [3] ve hava yolu şirketinin rotası 15.10.1922’de İstanbul’a kadar uzanmıştır, ancak anlaşıldığı üzere CFRNA’nın posta taşıma uçuşları ancak 1924 yılında başlamıştır. Bu dönem zarfında CFRNA pilotları ülkemize deneme uçuşları yapmıştır. 1924 yılından itibaren İstanbul ve Ankara’dan gönderilen postalar CFRNA ile taşınmıştır.

CFRNA (Compaigne Franco-Roumaine de Navigation Aérienne) 1 Ocak 1920’de kurulmuş Fransız-Romen hava yolu şirketidir. Fransız yapımı Potez uçaklarını kullanarak, Paris, Strazburg, Prag, Viyana ve Budapeşte üzerinden hava yolu ile yolcu, posta ve kargo taşımacılığını Paris’ten Bükreş’e sağlamıştır. [6] [7] Sonradan bu rotaya Belgrad ve İstanbul da dâhil olmuştur. İlk uçuşlarını gerçekleştirdiği POTEZ SEA VII adlı uçak Fransız Henry Potez tarafından geliştirilen Potez Sea VII askerî uçağın sivil versiyonudur. [8] [9] Potez Sea VII 8,50 m. uzunluğa, 14 m. kanat açıklığına sahiptir. Boş ağırlığı 1.050 kg olan uçağın, azamî kalkış ağırlığı 1.650 kg’dır, 1 PD Lorraine-Dietrich 12Da tipi motorun kullanıldığı Potez VII’nin seyir hızı saatte 138 km, azamî hızı 170 km’dir. Uçağın azamî uçuş mesafesi ise 800 km’dir. [10]

1923’te altı adet “Caudron C61” satın alan CFRNA, Bükreş ve Belgrad arasında bu uçakları kullanmaya başlamıştır. [11] Yukarıdaki zarfın da Caudron C61 ile taşınmış olması yüksek ihtimâldir. Caudron C61 14 m. uzunluğa, 24,14 m. kanat açıklığına sahiptir. Boş ağırlığı 2.200 kg olan uçağın, azamî kalkış ağırlığı 3.480 kg’dır, “3 × Hispano-Suiza 8Ac inline piston” tipi motorun kullanıldığı C61’in seyir hızı saate 132 km, azamî hızı 160 km’dir. Uçağın azamî uçuş mesafesi ise 640 km’dir. [12]

C61’in pilot ve yardımcı pilot kabini, burun motorunun hemen arkasında, pilotlar yan yana oturacak şekilde dizayn edilmiştir. Arkasında yük kısmı ve 6 yolcu için kabin bulunmaktadır. [13]

CFRNA, havacılık tarihinde kıtalar arası uçuş gerçekleştiren ilk hava yolu şirketidir. 1923 yılında yolcu taşımacılığında gerçekleştirilen ilk gece uçuşu da CFRNA’ya aittir. Bu uçuş Belgrad-Bükreş arasında yapılmıştır. CFRNA, 1925’de yeni ismi CIDNA “Compagnie Internationale de Navigation Aérienne” ile uçuşlarına devam etmiştir. [7]

CFRNA’nın 1923 yılında, Paris’ten kalkan uçağının İstanbul’a varışı 3 gün sürerken 1930 yılına gelindiğinde gelişen teknoloji ile bu süre 1 güne inmiştir. Aşağıdaki ilk resimde yer alan CFRNA broşürünün kesin olmamakla birlikte 1923 yılına ait olduğu belirtilmektedir. [14] Takip eden resimler sırasıyla 1930 ve 1931 yıllarına ait CIDNA tanıtım broşürleridir. Bu broşürlerde Paris-İstanbul uçuş süresinin 1 gün olduğu vurgulanmaktadır.

________________________________

Dipnotlar (Kaynaklar)

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Postes_aeriennes (erişim tarihi: 14.04.2017)

[2] GÜNSELİ, Kamuran, “Antalya Uçak Postası” Türk Pulları Haberler Dergisi, Yıl: 18, Sayı: 141-142, Ankara: 1977, s.13.

[3] Bu konuda ayrıntılı bir etüd için bkz. https://aeroturk.blogspot.com.tr/2017/02/cumhuriyete-dogru.html (erişim tarihi: 14.04.2017)

[4] ÇIRAĞAN, Behçet, “İtalyan Şark Postalarının Nonemi Uçuşu” Yeni Koleksiyon Filateli ve Nümismatik Dergisi, Aralık 79 Sayı: 7, Ankara: 1979, s.23.

[5] http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6150937z/f16.image

[6] http://www.referenceforbusiness.com/history2/38/TAROM-S-A.html (erişim tarihi: 14.04.2017)

[7] https://en.wikipedia.org/wiki/CFRNA (erişim tarihi: 14.04.2017)

[8] Potez SEA VII için bkz. https://en.wikipedia.org/wiki/Potez_SEA_VII (erişim tarihi: 14.04.2017)

[9] Resimler için, https://ru.wikipedia.org/wiki/Potez_VII ve http://fandavion.free.fr/potez_constructeurs.htm (erişim tarihi: 14.04.2017)

[10] http://www.airwar.ru/enc/cw1/potez7.html (erişim tarihi: 14.04.2017)

[11] https://en.wikipedia.org/wiki/Caudron_C.61 (erişim tarihi: 14.04.2017)

[12] http://www.airwar.ru/enc/cw1/c61.html (erişim tarihi: 14.04.2017)

[13] http://www.aviastar.org/air/france/caudron_c-61.php (erişim tarihi: 14.04.2017)

[14] http://www.timetableimages.com/ttimages/cidna.htm (erişim tarihi: 14.04.2017)

[*] Yazı başlığında yer alan Caudron C61 model uçak resmi Thierry du Vivarals koleksiyonundandır

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.