Türkiye Uçak Postası

Uçak Postası 1935

3 Mayıs 1935

Brüksel – Ankara

(Brindisi – İstanbul Aktarmalı Uçuş)

AEI (Anonima Aero Espresso Italiana di Roma)

Belçika’nın Brüksel şehrinden 3.5.1935 tarihinde başlayan yolculuk, Brindisi üzerinden İstanbul ve Ankara’ya uzanmıştır. 8.5.1935 Tarihli İstanbul varış damgası posta kartının ön yüzündedir. 9.5.1935 Tarihli Ankara varış damgası ise arka yüze vurulmuştur. Brüksel’den kalkan uçağın Ankara’ya kadar uçup uçmadığını bilmiyoruz. İnşa tarihi 1912 olan Yeşilköy’deki hava ulaşım tesisleri önceleri askeri amaçla kullanılmış, 1933’ten itibaren sivil uçuşlara ve posta taşımacılığına açılmıştır. 1933’de kurulan ve beş uçaklık bir filoya sahip olan Türk Hava Postaları işletmesi de, bu tarihten itibaren posta taşımacılığında, Yeşilköy havalimanını kullanmaya başlamış, böylece Ankara-Eskişehir-İstanbul uçuş hattı kurulmuştur. Yeşilköy havalimanı (bugünkü ismiyle Atatürk havalimanı) uluslararası hava trafiğine her ne kadar 1953 yılında açılmış olsa da [1] [2] [3] 1930’lu yıllarda Yeşilköy havalimanı tesislerine yabancı uçuşların yapıldığını biliyoruz. Nitekim 11 Teşrinievvel (Ekim) 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesi haberinde (sf.1) Junkers G.38 model uçağın Yeşilköy havalimanına iniş yaptığı haber edilmiştir. Haberde şöyle denilmektedir: “…dünyanın en büyük kara tayyaresi olan G 38 markalı D 2000 numaralı Yunkers [Junkers] tayyaresi dün saat 13,30 da Bükreş’ten hareket etmiş ve 15,45 de Yeşilköy’e gelmiştir…” [4] AEI’nin o yıllarda İstanbul’a kadar uçtuğu düşünüldüğünde, en olası ihtimâl Brüksel’den kalkan AEI uçağının İstanbul’a kadar geldiği, uçuşun bundan sonraki kısmının ise Türk Hava Postaları tarafından gerçekleştirilmiş olduğudur. AEI’nin deniz uçaklarıyla taşımacılık yaptığı gerçeğini de dikkate aldığımızda bu en olası sonuçtur. Ama bunlar tabiî ki sadece varsayımdır. Karaya inebilecek donanımda bir AEI uçağı elbette Ankara’ya inmiş olabilir veya bir diğer ihtimal posta İstanbul’dan sonra Ankara’ya trenle ulaşmış da olabilir.

Posta kartının ön ve arka yüzünde yer alan çıkış, aktarma ve varış damgalarının büyük ebat çekimleri aşağıda yer almaktadır:

Posta kartında dikkat çeken bir diğer özellik de arka yüzde yer alan “ÖZTÜRKÇE KONUŞ” ibareli flamdır.

18 Mayıs 1935

Budpeşte – İstanbul – Tekirdağ /Rodosto/

18.5.1935 Tarihinde Budapeşte Matyasfold havalimanından kalkan uçak İstanbul’a 19.5.1935’te iniş yapmıştır. Bu posta kartı şu güzergâhı izlemiştir: Budapeşte – İstanbul – Tekirdağ – İstanbul – Budapeşte. Her bir varış için ayrı posta damgası kullanılmıştır. Bu posta kartının Tekirdağ’a gitmesinin sebebi şudur: Macaristan’ın bağımsızlığı için Avusturya ile savaşan Macar Prensi II. Ferenc Rákóczi, savaşın kaybedilmesinin ardından güvenlik gereği ülkesinden ayrılmış, 1715’de Osmanlı devletinin davetini kabul ederek Tekirdağ’a yerleşmiş ve 1735 yılında Osmanlı topraklarında hayatını kaybetmiştir. [5] Ölümünün 200’üncü seneî devriyesi sebebiyle Macar Posta İdaresi aşağıda resmi bulunan bir özel damga ve uçuş tertip etmiştir. Posta kartının ve özel damganın üzerindeki resim Rákócz’nin Tekirdağ’da yaşadığı evdir. Bu ev korunmuş ve müzeleştirilmiştir. Posta kartı da 200’üncü yıl münasebetiyle Tekirdağ’a gidip damgalanmış ve tekrar Budapeşte’ye geri dönmüştür.

İstanbul varış damgaları 3 adet olup posta kartının ön ve arka yüzlerinde yer almaktadır. Biri siyah, diğeri kırmızı olmak üzere ikisi kartın ön yüzündedir. Siyah renkli olan 19.5.1935 “İSTANBUL 59” damgasıdır. Kırmızı olan ise “T.K.” Taahhüt kontrol merkezi damgasıdır.

Arka yüze döndüğümüzde, tarihini okuyamadığımız Tekirdağ varış damgası görülmektedir. Bu damganın tarihi 19 ilâ 23 Mayıs 1935 aralığında bir tarih olması gerekiyor. Çünkü posta kartı Tekirdağ’da damgalandıktan sonra tekrar İstanbul’a dönmüş ve 23.5.1935 tarihli “İSTANBUL 14” damgası kullanılmıştır. Bu şekilde Türkiye’deki yolculuğunu tamamlayan posta kartı İstanbul’dan çıkış yapmış ve 25.6.1935 varış damgası ile Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye geri dönmüştür.

Posta kartı üzerinde kullanılan damgaları tekrar sıralamak gerekirse:

  • 18.5.1935 Budapeşte Matyasfold havalimanı çıkış damgası (pullar üzerinde/ön yüz),
  • 19.5.1935 “İSTANBUL  59” varış damgası (R taahhüt etiketinin hemen altında/ön yüz)
  • 19.5.1935 “T.K. İST” Taahhüt kontrol merkezi damgası (ön yüz)
  • 19/23.5.1935 “TEKİRDAĞ 1” damgası (arka yüz)
  • 23.5.1935 “İSTANBUL 14” damgası (arka yüz)
  • 25.5.1935 Budapeşte 62 varış damgası

Son olarak Rodosto’nun 18. yüzyıldan evvel Tekirdağ’ın eski ismi olduğunu belirtelim.

Macar Prensi II. Ferenc Rákóczi’nin Tekirdağ’da yaşadığı ve 1735 yılında hayata gözlerini yumduğu ev.

________________________________

Dipnotlar (Kaynaklar)

[1] http://forum.airporthaber.com/showthread.php?t=43319&s=3680d9dc1cb669c60a6558d95574756a (erişim tarihi: 28.04.2017).

[2] http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/1–tarihce (erişim tarihi: 28.04.2017).

[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Atat%C3%BCrk_Havaliman%C4%B1#1920-30.E2.80.99lar (erişim tarihi: 28.04.2017).

[4] Cumhuriyet Gazetesi, 11 Ekim 1930, sayı: 2310.

[5] https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Ferenc_R%C3%A1k%C3%B3czi (erişim tarihi: 28.04.2017).

[*] Yazı başlığında görülen uçak Junkers Ju 52/3m‘dir. Dönemin Macar havayolu şirketi Malért (Magyar Légiforgalmi R.T.)’in filosunda 8 adet Junkers Ju 52/3m yer almaktadır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.