Koleksiyon Odası

1980’lerden bu yana ülkemizde ilk gün zarflarını kurumsal olarak hazırlayan PTT’dir. 1970’ler ve önceki dönemlere baktığımızda pek çok pul tüccarının ilk gün zarfları hazırladığını görmekteyiz. Her biri, tedavüle çıkacak yeni pullar için önceden özel tasarımlı zarflar hazırlayıp, pulun tedavül günü bu pulları zarfların üzerlerine yapıştırıp, ilk gün damgası hangi şehirde ise o şehirde bu zarfları damgalatmak suretiyle birbirinden farklı çeşit çeşit ilk gün zarfları üretmişlerdir. Bahsi geçen yıllarda pul tüccarlarının yanı sıra çeşitli illerdeki filateli kulüplerinin de ilk gün zarfları mevcuttur. Balıkesir, Bursa, Elazığ, İstanbul, İzmir, Muğla ve Yeşilköy filateli kulübü antetli zarflar bugüne değin rastlamış olduklarımızdandır.

İlk gün zarflarının en uzun solukluları Kamer Arıkan ve Avukat Mufahham Akoba’ya ait olanlarıdır. KAMER ve AKOBA antetli ilk gün zarflarımız gerek tasarım, gerek baskı kalitesi, gerekse süreklilik açısından Türk filatelisinde yüzümüzü ağartan zarflardır.

Üzerinde Kamer anteti bulunan en eski zarf 01.07.1949 tarihli “Donanma Günü” serisine ait olup sonuncusu 22.05.1983 tarihli “Avrupa Konseyi” serisine aittir. Bu da Kamer Arıkan’ın tam 34 sene ilk gün zarfı hazırlamak suretiyle Türk filatelisine verdiği hizmeti göstermesi bakımından önemlidir. Kamer zarflarının tirajı başlangıçta 100 adet iken ilerleyen yıllarda tirajın ortalama 300 adet olduğunu görmekteyiz.[1]

Avukat Mehmet Mufahham Akoba ise 1964 yılı ile vefat ettiği 17.09.1973[2] tarihine kadar ilk gün zarfları hazırlamış, daha ötesine ise ömrü vefa etmemiştir. Akoba ilk gün zarflarından kaçar adet hazırlandığı konusunda bir bilgi mevcut değildir. Fakat tirajlarının Kamer zarflarından sayıca daha fazla olduğunu tahmin etmekteyiz. Üzerinde Akoba anteti bulunan bildiğimiz en eski zarf 27.05.1962 tarihli Nükleer Araştırma Merkezinin Açılışı konulu Özel Damga’ya ilişkin olanıdır, ilk gün zarfı olarak bildiğimiz en eski zarfı ise 04.10.1964 tarihli Hayvanları Koruma Günü serisine aittir.

KAMER ve AKOBA zarflarının yanı sıra Ali Nusret PULHAN, Berç ARSEN ve aşağıdaki tabloda yer alan pek çok şahıs ve isim altında, çeşitli dönem aralıklarında, ilk gün zarfları hazırlanmıştır. İlk gün zarfı hazırlayan, filateliye gönül vermiş pulcularımızın ardından bu işi PTT M.O.B.D.Y. (yardımlaşma derneği) üstlenmiş, sonrasında ise bu görevi PTT devralmıştır. Böylece kesintisiz bir şekilde ilk gün zarfları günümüze ulaşmıştır.

PTT bu işi üstlenmeden önce ilk gün zarfı hazırlayan pulcularımız aşağıdaki tabloda alfabetik olarak yer almaktadır. Yanlarında yazılı olan yıllar tesbit edebildiğimiz kadarıyla hangi dönemleri kapsadığını belirtmektedir. Bu tabloda dönemlere ilişkin muhakkak ki eksiklikler olabilir, fakat en azından hangi şahıs ya da müesseseye ait zarfın, yaklaşık olarak hangi dönemlerde hazırlandığı konusunda fikir verecektir. Bizim tesbit edemediğimiz zarflardan kaynaklı, bir veya iki yıl, aşağı veya yukarı oynamalar olabilir.

Bunların yanısıra A. STAFFA, ERSTTAG, FDC ROMA, FICADOS gibi isimli ve “logosu veya ismi” belirtilmeyen anonim yabancı oluşumlar tarafından hazırlanmış Cept zarflarının ilk günlerine rastlanmıştır. Bunların tümüme izleyen sayfalarda yer verilecektir.

________________________________

Dipnotlar

[1]   Kamer Arıkan hazırlamış olduğu tüm ilk gün zarflarının tirajlarını kayıt altına almış ve yayınlamış olduğu Kamer İlk Gün Zarfları F.D.C. Kataloğunda bu rakamları belirtmiştir. Örneğin 1950 yılı 2½ Liralık Uçak Pulunun Kamer ilk gün zarfı tirajı sadece 25 adettir.

[2]   Akoba’nın ölüm tarihine ilişkin olarak bkz. 21.09.1973 tarihli Milliyet Gazetesi Arşivi.