01 Eylül 1957 – Afganistan Kralının Türkiye’yi Ziyaretleri
01 Eylül 1957 – Afganistan Kralının Türkiye’yi Ziyaretleri
İsfila nr.1934-1935 – Pulko nr.1813-1814 – Michel nr.1524-1525 – Scott nr.1250-C30 – Pulhan nr.1722-1723
İsfila FDC nr.52
Kasım 1933’de 19 yaşında tahta çıkan, 1973’de cumhuriyetin ilânıyla tahtan inen ve 2007 yılında vefat eden Afganistan Kralı Muhammed Zahir Şah’ın [1] 1957 senesinde Türkiye’ye yaptığı ziyaret hatırasına, PTT 1.9.1957 tarihinde tedavüle 2 puldan müteşekkil bir seri çıkarmıştır.
PTT tarafından pulların tedavüle konulduğu tarihte kullanılmak üzere ilk gün özel posta damgası hazırlanmış ve Ankara Merkez Postanesinde, tirajı 750.000 adet olan serinin 54.351 adedine iptal işlemi uygulanmıştır (Pulhan, 1973:430).
Yukarıdaki galeride 5 farklı ilk gün zarf uygulaması yer almaktadır. PTT MOBYD Ankara Şubesi zarf üzerinde motif olarak 25 kuruşluk pulun resmini kullanmıştır. Bu zarf üzerinde de tıpkı 1.7.1957 tarihli ilk gün zarfında olduğu gibi kısaltma MOBD şeklinde basılmıştır. Diğer zarflarda her iki ülkenin bayrakları yer almaktadır. Kamer zarfının tirajı 400 adettir (Kamer, 1969:63). İzmir Filatelist Kulübü klâsik antetli zarfını kullanmıştır.
Damga hazırlanırken slavca kökenli olan ‘kral’ kelimesi [2] bir dönem Türkçe’de yer bulduğu şekliyle yani ‘Kıral’ olarak yazılmıştır. [3] TDK bu tip yazılış biçimlerini “kelimenin aslında bulunmayan bir ünlü veya ünsüzün iç seste belirmesi örn.”kral (>kıral)” [4] şeklinde tanımlamaktadır. Damga ‘Kıral’ şeklinde hazırlanmakla birlikte Pulhan ve İstanbul Filatelist Kulübü zarf üzerine bu kelimeyi ‘Kral’biçiminde yazmıştır.
Dost ve Kardeş Afganistan Kralı Elmütevekkil Alellah Âlâ Muhammed Zahir Şah Türkiye’yi ziyaret amacıyla 26 Ağustos 1957 günü Ankara’ya gelmiştir. Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, T.B.M.M. Başkanı Refik Koraltan, Başbakan Adnan Menderes, Millet Vekilleri, sivil ve askerî erkân ile Türk üniforması giymiş 50’den fazla Afganlı subay tarafından merasimle karşılanmıştır. Kral Muhammed Zahir Şah Esenboğa hava limanına iner inmez Celâl Bayar’a duygularını şu kelimelerle dile getirmiştir: “İkinci vatanım bildiğim Türk toprağına ayak basmakla mesut ve müftehirim [>şeref ve övünç duymak].” Muhammed Zahir Şah hava limanında 21 pare top atışı ile selâmlanmış ve Bayar ile birlikte üstü açık bir resmî araçla, Ankara’yı ziyareti süresince ikâmet edeceği Hariciye Sarayına gelmiştir. Ankara’ya girişinde ise Türk halkı kendisine büyük tezahürat göstermiştir. [5] Zahir Şah 27 Ağustos günü öğleden evvel Anıt Kabiri ziyaret etmiş; saat 11:00’de yabancı misyon şeflerini kabûl etmiş, ardından kendisine Ankara fahri hemşehrilik payesi verilmiştir. Muhammed Zahir Şah aynı gün Harp Okulunu ziyaret etmiş, bilâhare Ankara Mühimmat Fabrikasını gezmiş ve sonrasında Çankaya köşkünde şerefine akşam yemeği verilmiştir. [6]
29 Eylül günü Celâl Bayar ile birlikte özel bir uçakla Konya’ya geçen Şah’a, düzenlenen törenle Konya fahrî hemşehriliği verilmiş, her iki ülke heyeti akşam tekrar Ankara’ya dönmüştür. [7] 30 Ağustos gününün programı ise Zafer Bayramı sebebiyle Hipodromda düzenlenen geçit resmi ve ardından yapılacak Karabük ve Zonguldak ziyaretleridir. Şah Zafer Bayramı kutlamalarında hazır bulunduktan sonra, heyetler Karabük’e hareket etmiş, burada Karabük Demir ve Çelik Tesisleri ziyaret edilmiş ardından 16:45’de Zonguldak’a gelinmiş, Çatalağzı Elektrik Santrali ve Ereğli Kömür İşletme Tesislerinde tetkikler yapılmıştır. Misafir Kral, Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve kendilerine eşlik eden heyet geceyi burada geçirdikten sonra 1 Eylül günü saat 17:30’da, Muhammed Zahir Şah’ın emirlerine tahsis edilen Gayret (D-352) Muhribi ile Zonguldak’tan ayrılıp İstanbul’a gelmiştir. Gayret Muhribi saat 17:45’de Dolmabahçe Sarayı önlerinde demir atmıştır. [8] Şah ve Celâl Bayar Gayret Muhribini bir motorla terkederken 42 pare top atışı yapılmıştır. Motor Sarayburnu’na vardığında, heyet, Başbakan Adnan Menderes tarafından karşılanmıştır. Ardından Şah’ın ikâmetine tahsis edilen Şale Köşküne gelinmiştir. 2 Eylül günü ise Misafir Kralın şerefine Metris Çiftliğinde askerî bir tatbikat düzenlenmiştir. [9] 3 Eylül günü Bursa’ya geçen Afgan Kralı, Celâl Bayar ve beraberlerindeki heyetle Yeşil Türbeyi ve Camiyi gezmişler ve gece Terzioğlu Çiftliğinde şereflerine verilen akşam yemeğinde hazır bulunmuşlardır. 4 Eylül’de Afgan Kralı Karacabey’de manej (binicilik) gösterilerini takip etmiş ardından “Umur” yatıyla İstanbul’a dönmüştür. [10] Resmî ziyareti 8 Eylül’de sona eren Muhammed Zahit Şah bir müddet daha ülkemizde kalıp, ardından ülkesine geri dönmüştür. [11]
________________________________
[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Muhammed_Zahir_%C5%9Eah (erişim tarihi 05.03.2017).
[2] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/kral (erişim tarihi 05.03.2017).
[3] TDK’nın hazırlamış olduğu Türkçede Batı Kökenli Yabancı Kelimeler Sözlüğü’nde kral (>kıral) kelimesine benzer şekillerde farklı kullanımları olan ve edebi eserlerimizde geçmiş Batı Kökenli 5.321 söz ve bunların örnek kullanımları yer almaktadır.
[4] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=i%C3%A7%20t%C3%BCreme&guid=TDK.GTS.537a61989f6624.74958698 (erişim tarihi 05.03.2017).
[5] Milliyet Gazetesi, 27.08.1957, s.1.
[6] Milliyet Gazetesi, 28.08.1957, s.1 ; 29.08.1957, s.1.
[7] Milliyet Gazetesi, 30.08.1957, s1.
[8] Milliyet Gazetesi, 31.08.1957, s.1; 01.09.1957 s.1.
[9] Milliyet Gazetesi, 02.09.1957, s.1.
[10] Milliyet Gazetesi, 04.09.1957, s.1.
[11] Milliyet Gazetesi, 25.08.1957, s.1.
