Koleksiyon Odası

18 Mart 1955 – Çanakkale Zaferi’nin 40’ıncı Yıldönümü

İsfila nr.1806-1809 – Pulko nr.1651-1654 – Michel nr.1415-1418 – Scott nr.1146-1149 – Pulhan nr.1595-1598

İsfila FDC nr.20

Tirajı 100.000 adet olan bu serinin, Pulhan kataloğundan (1973:396) öğrendiğimiz kadarıyla sadece 8.072 adedi ilk gün damgası ile iptal edilmiştir. İstanbul Filatelist Kulübü bu seriye ait hazırlamış olduğu zarflardan 25 adedine MAVİ damga tatbik etmiştir. Mavi damganın kullanıldığı bu zarflar numaralandırılıp kulüp mührüyle tasdik edilmiş ve müzayedelerde bu şekliyle satışa sunulmuştur. [1] İstanbul Filatelist Kulübünün hazırlamış olduğu ilk gün zarflarının tirajı tam olarak bilinmemekle birlikte, ilk gün zarflarının başlangıçta 200’er adet basıldığı bu yıllarda ise tirajın 500’er adet olduğu bilgisi, Kulübün çıkardığı mecmuanın “Haziran 1955” tarihli 17’inci sayısında [2] yer almaktadır.

Çanakkale Savaşı

I. Dünya savaşı sırasında güçlü donanmalarına güvenen İtilâf devletlerinin Çanakkale’den geçerek Osmanlı İmparatorluğunu saf dışı etmek, İstanbul’u almak, böylelikle Rusya’nın yardımına koşmak amacıyla başlattıkları savaştır. Ancak bütün bu hesaplar Türk askerinin ve komutanlarının üstün nitelikleri karşısında başarıya ulaşamamış, İtilâf kuvvetleri, sonunda Çanakkale’den kaçmak zorunda kalmışlardır.

Son yılların savaş tarihinde önemli bir yeri olan Çanakkale savaşı 1914 yılı Kasım ayında başlamış, 1915 yılı Ocak ayına kadar sürmüştür. İtilâf devletleri adı verilen İngiltere, Fransa ve Rusya, Çanakkale hareketine başta İngiltere Deniz bakanı Winston Curchill olmak üzere İngiliz yöneticilerin ısrarıyla başlamışlardır.

İtilaf devletleri donanması 1914 yılı 3 Kasım’ında Çanakkale boğazının Anadolu ve Rumeli kıyılarını bombardıman ettikten sonra, 19 Şubat 1915 günü Amiral Carden’in komutasında nihaî darbeyi vurmak amacıyla büyük bir taarruza geçmiştir. 9 zırhlı ve kruvazörün desteklediği ve bütün gün boyunca devam eden saldırı düşman donanmasından başta Agamemnon zırhlısı olmak üzere üç savaş gemisinin hasara uğramasıyla sonuçlanmıştır. Düşman kuvvetleri 20-25 ve 26 Şubat günleri saldırılarını tekrarlamıştır. Top ateşiyle bölgenin savunma gücünü etkisiz bırakmayı denemiştir. Düşman donanmasının Mart ayının ilk iki haftası içindeki iyi hava şartlarından yararlanarak boğazı geçmek üzere ana saldırıya geçeceğini hesaplayan Türk kuvvetleri komutanlığı, boğazın mayınlanmasına büyük önem vermekteydi. Nitekim Yüzbaşı hakkı komutasındaki Nusret mayın gemisinin 7-8 Mart gecesi düşmana sezdirmeden döktüğü mayınlar, 18 Mart deniz zaferimizin en önemli kaynağı olmuştur. 18 Mart günü, 18 zırhlı ve kruvazör ile torpido ve mayın tarama gemilerinden meydana gelen İtilâf devletleri donanması müsait hava şartları içinde Çanakkale boğazına girmiştir. Öğleye kadar savunma mevzilerini döven düşman donanması, saat 13:45’te boğazın içinde ilerlemeye başlamıştır. Fakat çok geçmeden Bouvet zırhlısı, Nusret mayın gemisinin dökmüş olduğu mayınlara çarparak bir kaç dakikada batmıştır. Saat 15:00’te Irresistible zırhlısı da mayına çarparak batmıştır. Saat 16:30’da Inflexible zırhlısı bir kaç dakika sonra da Ocean zırhlısı mayına çarparak ağır yaralanmış, Ocean biraz sonra batmıştır. Donanmasının 1/3’i savaş dışı kalan düşman kuvvetleri çekilmek zorunda kalmıştır. Böylece 18 Mart deniz savaşı Türk ordusunun Çanakkale’de emperyalist saldırıya karşı kazandığı ilk zaferi teşkil etmiştir.

İtilâf kuvvetleri bu yenilgi üzerine hareketin ancak bir çıkarmayla başarıya ulaşacağı kanısına varırlar. Bunun üzerine Çanakkale’nin çeşitli bölgelerine çıkarmalar düzenlerler. Seddülbahir bölgesi çıkarmaları, Arıburnu bölgesi çıkarması, kumkale çıkarması, Saros körfezi çıkarması, Beşike limanı çıkarması başlıkları altında toplanabilecek bu çıkarmaların en önemlisi Conkbayırı savaşına yol açan Arıburnu bölgesi çıkarmasıdır. Conkbayırı’nın yaslandığı Kocaçimen tepesini hedef alan düşman kuvvetleri, deniz kuvvetlerinin yardımıyla bu bölgede 5.000 kişilik bir köprübaşı meydana getirirler. Boğazın düşmesiyle sonuçlanabilecek olan bu ilerleme, bölgeyi savunmakla görevli 27. Alay’ı zor durumda bırakmıştır. Bunun üzerine 19. Tümen Komutanı Miralay Mustafa Kemal duruma müdahâle etmiştir. Kocaçimen tepesine doğru çekilmekte olan erleri mevzilendirip zaman kazanarak 57. Alay’ın Conkbayırı’na taarruzunu sağlamıştır. Çok üstün düşman kuvvetlerine karşı Mustafa Kemal’in dâhiyane taktik hareketi İtilâf kuvvetlerinin Conkbayırı’nda yenilgiye uğramasıyla sonuçlanmıştır.

Çıkarmaları izleyen bahar ayları boyunca çarpışmalar çeşitli kesimlerde sürerken 12 Mayıs gecesi Muavenet-i Millîye torpidomuzun İngiliz donanmasının en güçlü zırhlılarından Goliath’ı batırması ve 25 Mayısta Majestic zırhlısının, bir gün sonra Triumph’ın batırılması düşman donanmasının gücünün büyük oranda azalması sonucunu doğurmuştur. Bunun üzerine düşman kuvvetleri komutanı general Hamilton’un isteği üzerine İngiltere hükûmeti savaşı lehine çevirmek üzere Churchill’in teklifiyle Çanakkale’ye yeni kuvvetler gönderir. Bu kuvvetlerin yardımıyla yeni çıkarmalar yapılacaktır ve nitekim İtilâf kuvvetleri Anafartalar bölgesine çıkarma yapar. Ancak Mustafa Kemal’in komutasındaki Türk birlikleri Anafartalar’daki düşman saldırılarını durdurur. Anafartalar’da ve bilhassa Kireçtepe kesimindeki başarısızlıklar bu bölgedeki İtilâf kuvvetleri tümen komutanlarının istifası sonucunu doğurur. Düşmanın Anafartalar’da 20 ve 22 Ağustos tarihlerinde tekrarladığı taarruzlar yine püskürtülür. Öte yandan yine Ağustos ayı içinde Conkbayırı’nda meydana gelen çarpışmalarda Mustafa Kemal en ön safta çarpışmak suretiyle saldırıyı durdurmuştur. Bu çarpışmalar sırasında bir şarapnel Mustafa Kemal’in göğsüne isabet etmiş, saatini parçalamıştır.

İngiliz Harbiye Nazırı Lord Kitchener’in Çanakkale’yi gezerek verdiği rapor üzerine İngiltere hükûmeti 7 Kasım 1914’de Çanakkale seferine son verilmesi kararını alır. 134 000 asker, 393 top ve 500 hayvandan meydana gelen kuvvetler hazırlanan bir plân gereğince Çanakkale’den çekilir. Düşman kuvvetleri 19-20 Aralık 1915’te Anafartalar ile Arıburnu’ndan, 8-9 Ocak 1916 gecesi de Seddülbahir’den çekilir. Türk kuvvetlerinin 251 309, İtilâf kuvvetlerinin 252 000 kişi kaybetmesine  yol açan Çanakkale savaşı hem Türkiye’nin savaşı dört yıl sürdürerek Çarlık Rusyasının yıkılmasına sebeb olmuş, hem de Türk milletinin daha sonra gerçekleştireceği Kurtuluş savaşının ilhâm kaynağı olmuştur.

________________________________

[1] Filatelist Pul Mecmuası, 1955, s.470-71.
[2] Ibid. s.470.